Enschede

Om een kijkje in de keuken van de voedselbank te kunnen nemen gaat fractievoorzitter Annelies Futselaar deze week elke dag meedraaien met de vrijwilligers die ervoor zorgen dat er vrijdag voor 133 gezinnen een krat voedingsmiddelen klaar staat. Elke dag zal zij een verslagje maken van haar ervaringen.

Het beleid van het vorige kabinet heeft het leven voor een groot aantal Nederlanders niet makkelijker gemaakt. Denk daarbij aan mensen die chronisch ziek zijn, met vervelende ouderdomsverschijnselen te maken krijgen, langdurig werkloos zijn of moeten rondkomen van een minimum inkomen. Dat het er voorlopig ook met de huidige regering niet beter op wordt steeds duidelijker.
Gebrek aan voldoende financiële middelen om te kunnen voorzien in zaken die voor zo velen heel normaal zijn kan leiden tot het moeten maken van schulden. Er zijn mensen die wat dit betreft de mening “eigen schuld, dikke bult” zijn toegedaan. Makkelijk gezegd als je een goed betaalde baan hebt, gezond bent en uit een nest komt waar je de kans hebt gehad je optimaal te ontwikkelen.
Dat dit niet voor iedereen vanzelfsprekend is blijkt met name in Enschede, de middelgrote stad in Nederland waar de meeste arme mensen wonen.

Dat er ook in Enschede grote behoefte was aan een voedselbank zal dan ook niemand verbazen. Wat overigens niet betekende dat het initiatief tot oprichting warm omarmd werd door ons college. Gevolg was dat de realisering veel te lang op zich liet wachten doordat de voorwaarden voor een minimale financiële ondersteuning (nog geen derde deel van het werkbezoek aan Manchester) hoog lagen en het zoeken naar een geschikte maar vooral betaalbare ruimte veel tijd kostte. Alle lof voor de mensen die zich niet lieten ontmoedigen en hun doel bereikten. De vraag of de SP voor voedselbanken is moet helaas met een “ja” beantwoord worden. Maar als u vraagt of ze ook niet zo snel mogelijk opgeheven moeten worden klinkt het “ja“ hartgrondiger omdat de SP natuurlijk van mening is dat armoede niet mag bestaan in Nederland. Dus voedselbanken moeten bestaan zolang niet iedereen in staat is in zijn eigen behoeften te voorzien, dus zo kort mogelijk. Natuurlijk is de SP van mening dat de zorg voor de inwoners van Enschede die vanwege omstandigheden niet voldoende inkomen hebben om in hun basisbehoeften te voorzien een taak van de gemeente is waardoor de voedselbank overbodig zou zijn.

Dankzij het doorzettingsvermogen van een groep vrijwilligers kon de voedselbank in Enschede in januari 2007 de uitgifte van pakketten starten. De werkomstandigheden in buurtcentrum “Het Kompas” waren verre van ideaal. De opslagruimte en de plek van uitgifte waren te klein vooral toen het aantal mensen dat een beroep op een pakket moest doen snel toenam. Bij een bezoekje na een uitgifte op vrijdag trof ik een stel zeer vermoeide vrijwilligers die smachtte naar een geschikte werkbare werkplek. Dat de bibliotheek al op zeer korte termijn zou vertrekken uit het buurtcentrum gaf even zicht op meer ruimte bleek al snel een misverstand van de kant van Alifa. Maar de groep ging niet bij de pakken neerzitten en op 25 mei kon de voedselbank haar intrek nemen in een pand in de wijk Twekkelerveld.

Maandag 13 augustus

Vandaag wordt ik om 11.00 verwacht. Wat bij binnenkomst meteen opvalt, is de enorme vooruitgang als je kijkt naar de locatie. Een grote hal met rijen tafels voor de kratten een ruime koelcel, een vriescel en nog enkele vrieskisten. Ruimte voor de vrijwilligers voor overleg en een kleine ruimte voor de administratie.
Twee medewerkers zijn al op pad geweest om bij verschillende bedrijven voedingsmiddelen te halen. Het gaat vooral om diepvriesproducten. Alles wordt gecontroleerd op datum van houdbaarheid en na telling en registratie zo snel mogelijk in de vriescel gelegd. Het bijhouden van een administratie van producten wordt voorgeschreven door de keuringsdienst van waren. Prima natuurlijk dat ook voedselbanken streng gecontroleerd worden. Opvallend is dat medewerkers precies weten wat hun taak is en in goede samenwerking snel en accuraat handelen. Verschillende soorten vlees en vegetarische producten worden gescheiden bewaard met het oog op cliënten die niet alle soorten vlees of helemaal geen vlees eten.

Naast het inzamelen van voedsel is ook de administratie een belangrijk onderdeel van de organisatie. Cliënten kunnen zich aanmelden via een erkende hulpverleningsorganisatie zoals Jeugdzorg en Stichting Min Plus en via DMO en SMD. De samenwerking met de Stichting Voedselbank verloopt goed. Op het moment maken 133 gezinnen gebruik van de voedselbank. Het gaat dan om 200 kinderen in Enschede van wie we zeker weten dat ze in armoede opgroeien. Om hoeveel het werkelijk gaat is natuurlijk moeilijk in te schatten maar elk kind is er een te veel. Ongeveer 55 vrijwillige medewerkers zorgen dat de vele gezinnen iedere week een pakket krijgen waarvan de inhoud afhankelijk is van de samenstelling van het gezin.

Helaas moest mijn vraag of de gemeente gebruik maakt van de voedselbank om in contact te komen met cliënten met nee beantwoord worden. Wethouder Koomen zag nu anderhalf jaar geleden goede mogelijkheden om mensen te wijzen op mogelijkheden die de gemeente biedt om uit problemen te komen. Jammer dat deze mogelijkheid niet met beide handen aangepakt wordt.

Deze paar uur hebben mij al een aardig inzicht gegeven in het reilen en zeilen van de Stichting Voedselbank en ik moet zeggen dat ik zover mogelijk een positief beeld heb gekregen.

Dinsdag 14 augustus

Elke dinsdag wordt er bij een supermarkt in het centrum van de stad brood gehaald. Alles weer in bevroren toestand zodat het weer zo snel mogelijk in de vriescel moest om het tot vrijdag te kunnen bewaren. Gelukkig beschikt de stichting over een ruime bus.
Vandaag werd er met grote zorg schoongemaakt, natuurlijk weer door medewerkers die dit op vrijwillige basis doen en hoge eisen stellen aan de hygiëne.

Woensdag 15 augustus

Veel levensmiddelen komen van bedrijven in Enschede, maar er staat ook iedere week een rit naar Deventer en Arnhem gepland. Vandaag is de beurt aan Deventer.

De voedselbank in Deventer

Deventer heeft een voedselbank maar is ook een soort distributiecentrum voor andere banken. De medewerkers daar stellen pakketten samen voor steden als Zutphen en Hengelo. De producten blijken bij aankomst keurig klaar te staan in schappen zodat we ze direct kunnen inladen in de koelwagen. We krijgen toetjes, vleeswaar en slaatjes mee.

Producten voor Enschede

Voor de medewerkers staat de koffie klaar voordat de terugreis wordt aanvaard. Dan raken we in gesprek met een van de medewerkers van Deventer. Dat er in iedere stad anders gewerkt wordt is wel duidelijk. In Deventer worden alle cliënten bezocht door de medewerkers om de thuissituatie te kunnen beoordelen. De gemeente verstrekt geen subsidie maar heeft wel een goede ruimte ter beschikking gesteld. Net als in Enschede ervaar ik hier de gedrevenheid van medewerkers om de zaken zo goed mogelijk voor elkaar te hebben.
Direct bij aankomst in Enschede worden de producten snel in de koelcel gezet. Langzamerhand ontstaat een aardige voorraad die vrijdag verdeeld wordt. Hoeveel mensen in Nederland zullen er druk zijn met de gratis verstrekking van voedsel aan arme mensen? En hoeveel mensen zijn er afhankelijk van al die liefdadigheid? Hoor ik net dat de koopkracht in Nederland er voor de minst draag krachtigen nog op achteruit gaat ook! Het eind van de voedselbanken is nog lang niet in zicht.

Donderdag 16 augustus

Dat er ook in de avonduren gewerkt wordt is mij vandaag duidelijk geworden. Als ik om 20.30 uur binnenkom is het nog even rustig. Een van de werknemers neemt de lijsten met binnen gekomen producten en de nieuwe lijst met aantallen cliënten door. Er zijn deze week zeven gezinnen bijgekomen. Aan de hand van de gegevens kan zij ongeveer vaststellen wat er in de pakketten kan. Even later komen de mensen die brood hebben gehaald binnen. De koelcel is in de loop van vandaag alweer flink aangevuld. De hele dag is een aantal medewerkers weer druk geweest met het ophalen van aangeboden producten. De kratten worden volgens een bepaald systeem op de tafels gezet. Dozen worden genummerd. Daar worden vrijdagochtend vast producten uit de koeling ingepakt. Er wordt niet alleen rekening gehouden met geloofsovertuiging qua samenstelling van pakketten maar ook met diabetespatiënten. De cliënten nemen zelf ( koel)tassen mee.

Het is lastig om me nuttig te maken want bij zo’n geoliede machine loop je mensen eerder voor de voeten dan dat je helpt. Daarom was er vanavond ook gelegenheid te luisteren naar een paar insiders als het gaat over het functioneren van instanties als de Stadsbank, DMO en de belasting. Het blijkt dat er veel fouten worden gemaakt die mensen onnodig in de problemen brengen. Ook de benadering van hulpvragers door instanties laat hier en daar veel te wensen over. Dat het een gemiste kans is dat de gemeente niet zorgt door de voedselbank in contact te komen met cliënten, daar waren we het over eens. Tijdens het aankomende debat over armoedebestrijding moet zeker aan de orde komen hoe we zoveel mogelijk mensen bereiken die aanspraak kunnen maken op financiële ondersteuning.

Tegen half elf waren de nodige voorbereidingen voor morgen getroffen en moesten we dus het gesprek afbreken. Aan goede ideeën geen gebrek als je maar met de mensen uit de praktijk praat, is wat mij betreft wel weer bewezen.

Vrijdag 17 augustus

De dag van de uitgifte van de voedselpakketten. Maar voordat het zover is moet er nog heel wat werk verzet worden. ’s Morgens is er nog een rit naar de voedselbank in Arnhem. Daar stonden veel producten klaar voor Enschede. Op de terugweg zijn in Hengelo 2000 eendeneieren opgehaald die te klein waren voor de verkoop, maar goed van kwaliteit. Bij een aantal bakkers is brood gehaald. De voedselvoorraad was toen ik om half twee kwam een stuk groter dan toen ik gisteravond weg ging. En er was weer een flinke groep vrijwilligers al druk in de weer om de kratten te vullen met buiten de koeling houdbare producten. Tegen drie uur werden de gekoelde producten in doosjes gepakt, qua inhoud afhankelijk van de gezinssamenstelling. Pas bij uitgifte werd de koeltas gevuld met diepvriesproducten zodat die bij thuiskomst nog bevroren zijn. Een uitgekiende manier van distributie die afhankelijk is van een goede organisatie. Een vast persoon heeft de leiding en iedereen weet weer precies wat zijn taak is in het geheel. Van vier tot half zeven kunnen cliënten hun pakket ophalen. Bij enkele gezinnen die niet in de gelegenheid zijn zelf te komen, wordt het pakket thuis bezorgd.
De gevulde kratten

Om een indruk te geven van de inhoud noem ik een aantal producten van het pakket van deze week; brood, broodjes, spaghetti, potgroente, koffiemelk, melk, koffie, vlees, saus, frisdrank, vleeswaar, slaatjes, diepvriesgroente. Natuurlijk is de inhoud per week verschillend qua hoeveelheid en kwaliteit, afhankelijk van wat er aangeboden wordt. Zo was er deze week geen groente, een andere keer bijvoorbeeld geen melk. Voor 4 gezinnen stond er een doos met babyspullen klaar. Een van de cliënten werd verrast met een fiets en zo waren er nog andere bruikbare spullen die aangeboden konden worden.

Zaterdag 18 augustus beginnen de voorbereidingen voor de volgende week. Bij een aantal bakkers wordt het niet verkochte brood opgehaald. De start van een nieuwe ronde.

De organisatie van de uitgifte

Iedere cliënt die binnenkomt legitimeert zich en krijgt een kaart mee waarop het aantal gezinsleden staat. Bij een balie staan de medewerkers die de producten ophalen. De cliënt pakt alles over in meegebrachte tassen.
De stichting bepaalt per cliënt, hoeveel weken er gebruik gemaakt kan worden van de voedselbank. Daarna volgt een gesprek om te bepalen of verlenging noodzakelijk is. Mensen die zonder bericht twee keer verzuimen hun pakket op te halen, worden van de lijst geschrapt.

De toekomst van de voedselbank

Gezien de negatieve berichten over de vermindering van koopkracht van ouderen en minima lijkt het voortbestaan van de voedselbank gewaarborgd. Een wrange gedachte, die me doet denken aan de “viering” kort geleden. van het tien jarig bestaan van het “ Fonds Bijzondere Noden” Een onzekere factor zijn echter de financiën. Als belangrijkste struikelblok voorziet de penningmeester van de stichting de huur van het pand van 9000 euro op jaarbasis. Het zou een schande voor Enschede zijn als dit bedrag het voortbestaan van de voedselbank in de weg staat. Het garant staan voor de huur van de ruimte past denk ik prima binnen de visie die je mag verwachten van een PvdA, CDA en Groen Links college.
Ik heb er alle vertrouwen in dat de gemeente gebruik gaat maken van de voedselbank als plek waar we burgers die het financieel ( tijdelijk) zelf niet kunnen bolwerken ontmoeten. Waar we cliënten naast een voedselpakket ook andere voorzieningen kunnen bieden. Ik denk hierbij aan gratis openbaar vervoer, lidmaatschap van bibliotheek en sportvereniging of het bieden van mogelijkheid om wedstrijden van FC Twente te bezoeken. Genoeg mogelijkheden om te voorkomen dat mensen en met name kinderen in een sociaal isolement geraken.

Het eind van een indrukwekkende week

Ik heb niet kunnen vermoeden wat een organisatie er achter het draaien van de voedselbank zit. Een organisatie geheel gerund door vrijwilligers, die dag in dag uit druk zijn om arme mensen op vrijdag van een voedselpakket te kunnen voorzien. Een week lang heb ik kunnen ervaren wat dat vraagt aan inzet van alle medewerkers. Ik hoop dat iedereen dit gaat volhouden totdat de voedselbank in Enschede overbodig is.